SSD’ler, PCIe 5.0’ın sunduğu yüksek bant genişliğinden en iyi şekilde faydalanabilen, son derece hızlı depolama cihazlarıdır. Ancak, her performans aracı gibi, yanlış kullanıldıklarında ömürleri beklenenden daha kısa olabilir. İşte SSD‘nizin uzun ömürlü olmasını sağlamak için kaçınmanız gereken hatalar.
SSD’nin aşırı ısınmasına izin vermek
Elektronik bileşenler için yüksek sıcaklıklar genellikle zararlıdır, ancak SSD’ler gibi iç donanım bileşenleri için bu durum daha da kritiktir.
SSD’ler, belirli sıcaklık aralıklarında çalışacak şekilde tasarlanmıştır. Aşırı ısınma performans kaybına ve kalıcı hasara yol açabilir. Modern SSD’ler, sıcaklık çok yükseldiğinde performansı otomatik olarak düşürerek zarar görmeyi önlemeye çalışsa da, bu durum SSD’nizin tam kapasiteyle çalışmasını engeller.
Özellikle PCIe 4.0 ve PCIe 5.0 SSD’ler, önceki nesillere kıyasla daha fazla ısı üretir. Bu nedenle, küçük bir kasa kullanıyorsanız veya dizüstü bilgisayarınızın SSD’sini yükseltiyorsanız, bir soğutucu (heatsink) eklemeyi düşünebilirsiniz. Ayrıca, dizüstü bilgisayarınızı güneş altında veya sıcak bir ortamda bırakmaktan kaçının, çünkü bu sadece SSD’nizi değil, pil ve ekran gibi diğer bileşenleri de olumsuz etkiler.
SSD’ye aşırı veri yazmak
SSD’lerin verileri yüksek hızlarda okuması için önce o verilerin belleğe yazılması gerekir. Bir uygulama yüklediğinizde, video indirdiğinizde, bir belge kaydettiğinizde veya sosyal medya akışlarında gezindiğinizde bile SSD’ye veri yazarsınız.
SSD’lerde veri, bellek hücrelerine yazılır ve bu hücreler bloklar halinde düzenlenmiştir. Yeni veri yazılmadan önce, bloktaki mevcut verinin silinmesi gerekir. Bu sürekli yazma ve silme döngüsü zamanla SSD’nin bellek hücrelerinin aşınmasına neden olur.
Modern SSD’ler, binlerce yazma-silme döngüsüne dayanacak şekilde üretilmiştir. Ancak, ne kadar çok veri yazarsanız, SSD’nizin ömrü o kadar hızlı tükenir. Özellikle büyük dosyalar taşırken veya sık sık veri depolayıp siliyorsanız, SSD’nizi gereksiz yere yıpratıyor olabilirsiniz.
SSD’yi sıfırlamak için sürekli sıfır verisiyle doldurmak
SSD’nizdeki tüm verileri kalıcı olarak silmek istiyorsanız, diski sıfırlarla doldurma (zero-filling) işlemi uygulamak etkili bir yöntemdir. Ancak bu işlem, tüm bellek hücrelerine tekrar tekrar veri yazar ve SSD’nin ömrünü hızla tüketir.
Bu nedenle, SSD’nizi satmayı veya devretmeyi planlıyorsanız, aşırı sıfır yazma işlemi yerine üreticinin sunduğu güvenli silme (secure erase) seçeneklerini kullanmayı tercih edin.
Yanlış kullanım senaryolarında SSD’yi zorlamak
SSD’ler en iyi performansı işletim sistemi diski veya oyun kütüphanesi olarak kullanıldığında sunar. Uygulamalar ve oyunlar genellikle bir kez yüklenir ve yalnızca ara sıra güncellenir. Bu durum, SSD’nin aşırı yazma işlemlerine maruz kalmasını engeller ve ömrünü uzatır.
Ancak, SSD’yi sürekli veri transferi için kullanıyorsanız, büyük medya dosyalarını geçici olarak buraya kaydedip sonra başka bir yere taşıyorsanız, gereksiz yere yazma-silme döngülerini artırıyorsunuz demektir. Ayrıca, bilgisayarınızın yeterli RAM’i yoksa ve işletim sistemi SSD üzerinde bir takas (page file) dosyası kullanıyorsa, bu da diskin gereksiz yere aşınmasına neden olabilir.
SSD’yi tamamen doldurmak
SSD’ler en iyi performansı sağlamak için bir miktar boş alan gerektirir. SSD denetleyicisi, verileri en verimli şekilde düzenlemek için kullanılabilir alanı yönetir. Ancak, SSD tamamen dolarsa veya neredeyse dolu hale gelirse, bu veri düzenleme süreci zorlaşır ve performans düşebilir.
SSD üreticileri genellikle belirli bir yüzdelik dilimi rezerve ederek (overprovisioning) bu sorunu önlemeye çalışır. Ancak, SSD’nizin en az %20’sini boş tutmak, denetleyicinin verimli çalışmasına yardımcı olacaktır. Eğer depolama alanınız dolmaya yaklaştıysa, gereksiz büyük dosyaları veya kullanılmayan uygulamaları silmek iyi bir fikir olabilir.
SSD’nin üretici yazılımını güncellememek
Çoğu kişi ekran kartı sürücülerini veya işletim sistemlerini güncellemeye önem verir. Ancak, SSD’nin üretici yazılımını (firmware) güncellemek de aynı derecede önemlidir.
SSD üreticileri zaman zaman performansı artıran, stabiliteyi sağlayan ve hücrelerin aşınmasını önleyen güncellemeler yayınlar. Bu yüzden, SSD’nizin güncellemelerini takip etmek, cihazınızın ömrünü uzatmanıza yardımcı olabilir.
SSD’yi fiziksel hasardan korumamak
SSD’ler hareketli parçalara sahip olmadığı için geleneksel sabit diskler (HDD) kadar hassas değildir. Ancak bu, tamamen dayanıklı oldukları anlamına gelmez.
Özellikle NVMe formatındaki SSD’ler, SATA SSD’lerin aksine ekstra bir fiziksel koruma kalkanına sahip değildir. Bu yüzden, SSD’nizi düşürmekten, bükmekten veya sıvı teması gibi durumlara maruz bırakmaktan kaçının. Harici SSD’ler için de aynı şey geçerlidir: Suya, toza veya sert darbelere karşı tamamen korumalı olmadıklarını unutmayın.
Çok ucuz SSD satın almak
Ucuz SSD’ler, düşük kaliteli NAND bellek çipleri kullanır ve genellikle daha düşük dayanıklılığa sahiptir. Özellikle dört seviyeli hücre (QLC) teknolojisi kullanan SSD’ler, uygun fiyatlı olsalar da daha az yazma-silme döngüsüne dayanabilirler.
Daha uzun ömürlü bir SSD istiyorsanız, biraz daha fazla harcayarak daha yüksek TBW (Toplam Yazılan Bayt) değerine sahip bir model seçmelisiniz. Ayrıca, daha yüksek kapasiteli SSD’ler, hücreler üzerindeki yazma yükünü daha eşit dağıttıkları için daha uzun süre dayanabilir.